بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش و عدم ادامه استفاده از سیستم های آبیاری بارانی، مطالعه موردی: شهرستان مرودشت

استفاده بهینه از منابع آب به عنوان محور توسعه کشاورزی بایستی موردتوجه قرار گیرد. در این راستا گسترش سیستم های آبیاری بارانی به لحاظ توانمندی زیاد در توزیع آب باراندمان قابل توجه، راهکاری مطمئن برای استفاده بهینه از منابع آب است. باهدف توسعه کمی، کیفیت کار یا عملکرد این گونه طرح ها نیز باید موردتوجه قرار گیرد. علی رغم محدودیت آب برای کشاورزی در ایران، آبیاری اغلب با روش های سطحی صورت می گیرد که در این روش ها راندمان آب نسبتاً پایین است. آبیاری بارانی روش مناسبی برای افزایش راندمان آب آبیاری است. تحقیق حاضر شامل دو هدف بررسی عوامل موثر بر پذیرش و عدم ادامه استفاده از سیستم های آبیاری بارانی در استان فارس می باشد. به منظور بررسی عوامل موثر بر توسعه و پذیرش آبیاری بارانی عملکرد 150 بهره بردار از میان کشاورزان شهرستان مرودشت با استفاده از مدل لاجیت در سال 1391 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج عوامل موثر بر توسعه و پذیرش نشان داد که متغیر سن کشاورز، تعداد نیروی کار خانوادگی، تعداد قطعات زمین و وضعیت دسترسی به آب در پذیرش آبیاری بارانی تأثیر منفی داشته اند. همچنین متغیرهای مدیریت اراضی تحت مالکیت، تحصیلات، شیب زمین، شرکت در برنامه های ترویجی، کشاورزی به عنوان شغل اصلی و گرفتن وام در پذیرش آبیاری بارانی تأثیر مثبت و معنیدار داشته اند. نتایج بررسی عوامل موثر بر عدم ادامه استفاده از سیستم های آبیاری بارانی نشان می دهد که تفاوت معنی داری بین دو گروه کشاورزان استفاده کننده و رهاکننده سیستم های آبیاری بارانی در برخی از متغیرها مانند مقدار سطح زیرکشت و میزان تحصیلات و تجربه ی کشاورز وجود دارد. بعلاوه نتایج به دست آمده نشان داد که عواملی از قبیل طراحی مناسب و مهندسی سیستم، وجود خدمات پشتیبانی جهت این سیستم ها، وجود امنیت در مزرعه و میزان حمایت های آموزشی- ترویجی و اجتماعی بر ادامه و عدم ادامه استفاده از سیستم های آبیاری بارانی موثر هستند. نتایج به دست آمده نشان می¬دهد که استفاده از سیستم آبیاری بارانی به متغیرهای زیادی بستگی داشته که عدم وجود این متغیرها می¬تواند موجب رها کردن استفاده از این سیستم توسط کشاورز گردد.